Το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού (Ι.Α.Π.Ε.) λειτουργεί από το 1994, ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου του Δήμου Καλαμαριάς. Σκοπός του φορέα είναι η συμβολή στη διατήρηση της μνήμης και στην αναδειξη της ιστορικής ταυτότητας του προσφυγικού ελληνισμού. Οι δραστηριότητές του, αφορούν κυρίως το μεγάλο προσφυγικό ρεύμα της Μικρασιατικής Καταστροφής και της Ανταλλαγής Πληθυσμών από τον Πόντο, τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη. Οι ερευνητικές προσπάθειες επίσης περιλαμβάνουν τον ελληνισμό της Αν. Ρωμυλίας, της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου, καθώς και τους Ελληνοκύπριους πρόσφυγες μετά την τουρκική εισβολή και κατοχή στην Κύπρο το 1974. Ακόμη, τους Έλληνες μετανάστες και ομογενείς σε όλο τον κόσμο καθώς και τους ελληνικής καταγωγής πληθυσμούς από τις χώρες της πρώην Ε.Σ.Σ.Δ και της Αλβανίας, που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα τη δεκαετία του '90.